Bijzonder, bizar, bloederig, beangstigend ……

Wij hebben even moeten nadenken of wij dit verhaal wel op onze site wilden plaatsen. Het is bizar, bijzonder maar ook erg bloediger. Absoluut niet geschikt voor dierenliefhebbers. Niet geschikt voor mensen die niet tegen bloed kunnen. En misschien ook niet aan te raden om dit verhaal te lezen voordat je die lekkere steak hebt opgegeten. Dus je bent gewaarschuwd!
Op dit moment zitten wij in Rantepao, een stad in het zuiden van Sulawesi, in het district Toraja. Wij zijn hier nu al ruim een week. De omgeving is hier prachtig; bergen, rijstvelden, traditionele huizen in de vorm van een schip, vriendelijke mensen en een heerlijk klimaat. Maar vooral een bizarre cultuur. Het lijkt wel of hier alles draait om de dood en de ceremonies die gehouden worden als iemand is overleden. De mensen zijn hier of moslim of christenen, maar hebben hun geloof verrijkt met hun oude tradities die een band scheppen tussen de twee geloven. Dit in tegenstelling tot centraal Sulawesi waar in het verleden nog weleens problemen zijn geweest tussen christenen en moslims. Maar dit terzijde, de oude tradities uiten zich vooral in de ceremonies die gehouden worden als iemand is overleden. Deze ceremonies zijn erg bijzonder en in het kort komt het hier op neer. Als iemand overlijdt wordt hij of zij in huis opgebaard totdat de familie genoeg geld heeft om een ceremonie van 4 dagen te houden. Dit kan een hele tijd duren, van een gids (voor wat het waard is) hebben wij vernomen dat de langste periode dat iemand opgebaard heeft gelegen in een huis is 17 jaar. Hoewel het lichaam behandeld wordt, blijft het toch de vraag voor ons of dit wel zolang mogelijk is. Maar goed, zolang de overledene in huis is wordt er voor hem of haar gekookt, wordt hij of zij en de kist schoongehouden en is hij of zij nog steeds onderdeel van het leven. Als er genoeg geld is voor de ceremonie wordt het dorp met traditionele huizen omgebouwd tot een ceremonieplek. Overal worden stellages gebouwd voor gasten om op te zitten, er wordt een stellage voor het huis gebouwd waar de kist op staat en waar diversen rituelen plaatsvinden. De eerste dag van de ceremonie wordt de kist op de stellage geplaatst door de familie, er wordt een buffel geslacht en het hart van de buffel wordt voor de dodenpaal gehangen. De tweede dag is er een soort van receptie waar iedereen welkom is. De derde dag is het offeren van de gekregen buffels, waar ook iedereen aanwezig kan zijn. En de vierde dag, de laatste dag van de ceremonie, is voor de familie om de overledene naar het familiegraf te brengen.
Wij zijn naar de tweede dag van de ceremonie geweest van een vrouw die 2 jaar geleden was gestorven. Het is gebruikelijk om een gift mee te brengen in de vorm van sigaretten of suiker en conform dit gegeven hebben wij een slof sigaretten bij. Na dit overhandigd te hebben aan een familielid krijgen wij koffie, thee en cake (lijkt een beetje op onze gewoontes haha) en een stuk rauw vlees van een net geslacht varken. De bewoners van de omliggende dorpen brengen varkens en buffels mee als cadeau voor de familie. Alles wordt genoteerd wat er gegeven wordt en door wie, want als de persoon die de gift doet komt te overlijden is het belangrijk dat exact dezelfde gift weer terug wordt gedaan bij die ceremonie. Al met al een complex gedoe waarmee een hoop geld is gemoeid voor deze mensen. Op de ceremonie krioelt het dan ook van de varkens, buffels en mensen die eigenlijk allemaal vrolijk zijn, nou ja, de varkens wat minder daar zij op onmogelijke wijze zitten vastgebonden op bamboestokken. Er wordt gegeten, gedronken en gepraat. Er worden hier en daar varkens gedood en in stukken gesneden. Al met al een indrukwekkende gebeurtenis.
Later die week besluiten wij om ook naar de derde dag van een ceremonie te gaan kijken, de offering van de buffels. Wij gaan dit op eigen gelegenheid doen en ontmoeten een jongen die een kleine shop runt in een dorpje en die wel met ons mee wil gaan. De jongen spreekt gebrekkig Engels (haalt zijn zinnen uit zijn mobieltje), maar hij vindt het helemaal geweldig om met twee toeristen op pad te gaan. Hij stelt ons aan de familie voor, wij overhandigen onze gift (suiker deze keer) en wij mogen een kijkje nemen op de stellage waar de kist staat, dit is best bizar, je kent de persoon die in de kist is niet. Het was een vrouw die 3 maanden eerder was overleden. Omdat de ceremonie zo snel plaats vindt is het waarschijnlijk dat de familie redelijk welgesteld is. Er vinden nog een aantal rituelen plaats en dan worden alle gekregen buffels verzameld. Een man leest de wensen van de familie voor wat betreft de offering van de buffels, welke buffels en hoeveel gaan er gedood worden, en welke buffels worden aan de kerk geschonken, en welke buffels voorlopig nog in leven worden gehouden om later geslacht te worden. En dan is het moment daar, 5 buffels worden in het midden van het terrein geplaatst voor de stellage met de kist erop. En dan schrik niet, wordt de keel van een buffel doorgesneden, het bloed guts eruit en de buffel wankelt op zijn poten. Het duurt best lang voordat hij met stuiptrekkingen op de grond valt. En het duurt een eeuwigheid voordat hij echt dood is. De derde buffel breekt los, waarschijnlijk is zijn keel niet echt goed doorgesneden, en loopt als een dolle op een groep mensen in die naast de stellage met de kist staan. De mensen springen alle kanten uit en de stellage zakt gedeeltelijk in elkaar. Er is een hoop commotie en de buffel valt dan neer. Een paar minuten later, staat het beest weer op en wordt weer naar het midden getrokken en wordt dan nogmaals in de keel gesneden. Het lijkt een eeuwigheid te duren voordat dit beest dood is, het is gewoon om misselijk van te worden. Wij besluiten dan ook om te gaan. Wij nemen afscheid van onze gids (tussen aanhalingstekens) en zijn die dag diep onder de indruk van wat wij meegemaakt hebben.
En dan wil je natuurlijk ook de graven bezoeken en dat doen wij met een brommertje. Wij komen echt bizarre dingen tegen. Zo zijn wij bij een boom geweest waar vroeger baby’s in werden begraven. In de boom werd een gat gemaakt waarin het lichaam van de baby werd geplaatst, het gat werd afgedekt en in de loop der tijd groeide het gat weer dicht. De achterliggende gedachten was dat de baby kon meegroeien met de boom en kon leven in het hiernamaals van de sappen van de boom. Een mooie gedachten. Verder zijn wij bij rosten geweest waar de kisten aan een cliff hangen hoog boven de grond. De kisten zijn niet allemaal in goede staat en de menselijke botten en schedels liggen her en der verspreid. In weer een andere grot worden de kisten gewoon in de grot neergezet in een niche. Je kunt er rondlopen en ziet zowel oude als nieuwe kisten staan, sommige in slechte staat en sommige in goede staat. Je kunt in kisten kijken die een beetje verrot zijn en zo zien wij een vrouw die daar al 50 jaar ligt. Maar ook kunnen wij via een raampje in een kist kijken van iemand die daar een maand of 4 ligt en die in ontbinding is, echt allemaal heel bizar en onwerkelijk. De boel wordt een beetje opgevrolijkt met poppen, de tau-tau, afbeeldingen van de overleden personen die daar liggen. Nu lijkt het allemaal een beetje een rommeltje, maar de werkelijkheid is anders. In sommige delen van Toraja worden jaarlijks in augustus de graven geopend en worden de kisten schoongemaakt, de overledenen worden opnieuw aangekleed en verzorgd (mits dat nog mogelijk is) of de botten worden geordend en teruggeplaatst in de schone kisten. Voor ons iets dat onwerkelijk en misselijkmakend is, maar de mensen hier begrijpen dat niet, het blijft toch je moeder of vader die daar begraven ligt! Dit is natuurlijk ook zo, maar voor ons is het toch een beetje ongewoon ….
Als je de hele dag bezig bent met ceremonies, graven bezoeken en de dood is het een welkome afwisseling als je in Rantepao optochten en festiviteiten kunt aanschouwen. Op 17 augustus werd hier 66 jaar onafhankelijkheid gevierd. Dit begon al een paar dagen ervoor toen scholieren een competitie hadden in het rond marcheren. In optocht gingen groepen door de straten vergezeld door drumbands en in diversen schooluniformen. De winnaar zou op 17 augustus aan de officiële ceremonie mogen meedoen. De hele stad lag plat en iedereen was de festiviteiten aan het aanschouwen. Een paar dagen later was het de beurt aan de kleuters die er natuurlijk niets van brouwden, maar wel heel aandoenlijk waren. Op 17 augustus zelf gingen wij tegen de avond naar het park waar de ceremonie werd gehouden, wij stonden te kijken bij de vip tenten wie daar allemaal onder politie escort aankwamen. Toen werd ons gevraagd of wij ook plaats wilden nemen op de VIP tribune en dat deden wij. Toen wij eenmaal zaten kwamen de 2 voornaamste personen aan en die namen 2 rijen voor ons plaats. Dorly probeerde nog te achterhalen wie zij waren en wat ze deden, maar kwam niet verder dan dat het de hoogste personen uit de lokale regering waren. Wij werden ook nog uitgenodigd voor het diner, maar Ed vond dat hij niet gekleed was voor deze happening en dat hebben wij dus maar afgeslagen. En een dag later waren wij op tv, is dat nog eens wat….. haha.
Wij hebben dit verhaal met zorg samengesteld, maar kunnen niet voorkomen dat sommige van jullie dit niet leuk vinden. Wij zitten in een deel van de wereld waar andere normen en waarden gelden, of dit beter of slechter is moet iedereen voor zich bepalen, maar dit is onderdeel van onze reis en daarom onderdeel van onze site.